Las z wojenną przeszłością

Jednym z miejsc we Wrocławiu, które regularnie odwiedzam jest Las Osobowicki. To miejsce jest mi bliskie z uwagi na to, że często przyjeżdżałam tu w dzieciństwie z rodzicami. Z tamtych lat zapamiętałam mnóstwo ruin rozsianych po lesie, pamiętam też łuski po nabojach, które znajdowałam obok tych miejsc. W późniejszych latach już starsza przyjeżdżałam tu penetrować owe tajemnicze obiekty, były poszukiwania z wykrywaczem poniemieckich "skarbów", wykopki w starych okopach... 

Położony w północnej części miasta, las ma charakter parkowy i obecnie jest popularnym miejscem wypoczynku i rekreacji. Znajdziecie tu sieć dróżek do spacerów i przejażdżek rowerowych, ścieżkę zdrowia, miejsca na ogniska, boisko do gry, a nawet... tor saneczkowy. Mnie jednak o wiele bardziej interesują pozostałości po obiektach, których historię zamierzam tu pokrótce opisać... Na początku marca korzystając ze sprzyjającej pogody, postanowiłam odwiedzić te znane mi miejsca. Oto relacja z wycieczki ze zdjęciami mojego autorstwa.

Las Osobowicki (Oswitzer Wald) na mapie z 1937 r.

ze strony: www.amzp.pl  Archiwum Map Zachodniej Polski

Las posiada dwa wzgórza. Pierwsze z nich zwane Szwedzkim Szańcem wznosi się w północno-zachodniej części lasu. Według legendy nazwa ma pochodzić od stacjonujących tu wojsk szwedzkich z czasów wojny 30-letniej. W 1902 roku wybudowano tu 47-metrową wieżę widokową im. cesarza Wilhelma I. Wieża została wysadzona w 1945 roku przez wojska niemieckie, prawdopodobnie z obawy przed zdobyciem jej przez zbliżających się Rosjan.  

Tak wyglądała wieża widokowa w 1902 r.

Pozostałości po wieży można znaleźć na zboczach Szwedzkiego Szańca

 Niedaleko szczątków wieży znajdują się ruiny po innym obiekcie - schronie piechoty niemieckiej

Obok leżą resztki prawdopodobnie pomnika poświęconemu Armii Radzieckiej. Widać gwiazdę i fragment daty 1945

Na północ od Szańca Szwedzkiego, przy skraju drogi do Rędzina znajdują się ruiny drugiego schronu piechoty wybudowanego w latach 1890-91. Z historii walk z czasów Festung Breslau wiadomo, że schron służył jako osłona podejścia od zachodu i północy pod wzgórze Szwedzkiego Szańca. W 1945 r. został wysadzony przez Rosjan lub trafiony pociskiem artyleryjskim. Oba schrony rozstawione były po obu stronach drogi do Rędzina i otoczone przedpolem umocnionym podwójną linią zasieków . 

Ruiny schronu rozrzucone są  w promieniu kilkudziesięciu metrów

Fragment wysadzonego schronu

Widok na schron ze Szwedzkiego Szańca

Idąc dalej w kierunku południowym, w głębi lasu natkniemy się na pozostałości po koszarach niemieckich. Niewiele wiadomo o samych koszarach. Prawdopodobnie zostały zniszczone w czasie walk w 1945 r. lub wysadzone przez Rosjan razem ze schronami piechoty. Po dawnym terenie woskowym pozostały ruiny różnego rodzaju budynków, m.in. bloków mieszkalnych, garaży, kanałów naprawczych. Zachowała się też strzelnica, basen przeciwpożarowy i resztki bramy wjazdowej.  

Brama wjazdowa do koszar

Strzelnica koszarowa

Basen przeciwpożarowy

Wejście do piwnicy jednego z budynków

Piwnica jest w środku zalana

Kanał naprawczy dla samochodów

Ruiny różnych baraków

W lesie można znaleźć wiele studzienek

 Niedaleko terenu koszar, na obrzeżach lasu znajduje się drugie wzgórze Kapliczne. W latach 1822-1824 r. na wzgórzu wzniesiono kaplicę Matki Bożej według projektu K. F. Langhansa. Wcześniej stała tu drewniana XVIII-wieczna świątynia klarysek. Kaplica jest miejscem kultu figury Matki Bożej Osobowickiej. Z tyłu za kaplicą znajduje się Droga Krzyżowa. Schodząc ze wzgórza w kierunku północnym natkniemy się na pozostałości dawnego cmentarza, który zlikwidowano w 1956 r. Zachowały się jedynie resztki nielicznych płyt nagrobnych.

Kaplica Matki Bożej na Wzgórzu

Droga Krzyżowa

Miejsce dawnego cmentarza, widać jeszcze ślady okopów

Pozostałości płyty nagrobnej

Na koniec warto wspomnieć, że w rejonie obu wzgórz - Szwedzkiego Szańca i Kaplicznego odkryto ślady grodzisk sprzed 2,5 tysięcy lat, związanych z kulturą łużycką.

Kamień pamiątkowy przy drodze na Szwedzki Szaniec

Kamień pod Wzgórzem Kaplicznym

I jeszcze ciekawostka - w rejonie Lasu Osobowickiego znaleziono po wojnie pomnik króla Fryderyka II Wielkiego. Pomnik znajdował się na wrocławskim Rynku i został zakopany w 1944 r. przez oddział SS w wale przy ulicy Osobowickiej.  

Pomnik Fryderyka Wielkiego stał niegdyś na Rynku